به یاد سید هادی بالیل موسوی

نخل‌ها در سوگ او اشک می‌ریزند

او را از طریق مقالاتش در «صوت‌العشب» شناختم. اولین مقاله برای شناخت روح بلند و همت والای او کافی بود. پس از آن هر وقت «صوت‌الشعب» را می‌خریدم، به دنبال مقاله‌های او بودم. با مطالعه مقالاتش هم به دانش وافر او پی بردم و هم روحیه علمی و متدولوژی او را دریافتم. با خواندن اولین مقاله‌اش از اینکه خوزستان و مردم عرب آن چنین مردان فاضلی دارد به خود بالیدم و در همان حال خود را سرزنش کردم که چرا پیش از این نام او را نشنیده و یا او را نشناخته‌ام.
مقالات او در زمینه بزرگان خوزستان و به ویژه پژوهش معتبر و علمی او در خصوص شیخ عبدعلی بن رحمه الحویزی از بهترین و قویترین مقاله‌ها در زمینه میراث فرهنگی مردم عرب است. و اگر او را مطلع‌ترین و صاحب‌نظرترین فرد در این عرصه بدانیم راه اغراق و مبالغه نپیموده‌ایم. پژوهش‌های استاد سیدهادی بالیل شبری در نوع خود تازه، منحصر بفرد و بسیار باارزش هستند. او وارد قلمرو و عرصه‌ای شد که پیش از او کسی وارد آن نشده و حتی جرأت وارد شدن به آن را نداشته است. تحقیق و مطالعه در زمینه أعلام خوزستان و به ویژه أعلام حویزه و دورق کاری بزرگ و طاقت‌فرسا است و این فقط در حد مردان بزرگی چون سیدهادی است. وارد شدن در این عرصه هم نشان از درک عمیق و بینش والای پژوهشگر دارد و هم از اراده پولادین و عزم راسخ وی حکایت دارد.
سیدهادی با قبول رنج و زحمت و مطالعه ده‌ها و صدها کتب در صدد احیای پیشینه علمی و ادبی این مردم بود. او می‌خواست به ما نشان دهد نیاکان ما تا چه اندازه در شکل‌گیری میراث غنی اسلامی نقش داشته‌اند. او درصدد زنده کردن و برانگیختن احساس «خود باوری» در میان جوانان ما بود. و الحق که در این راه چه مصائب و سختی‌های فراوانی متحمل شده است.

استاد سید هادی با صبر و حوصله فراوان و با پشتکار و صرف وقت و هزینه‌های زیاد به دنبال یافتن منابع و مآخذ دست اول بود تا بدینوسیله پژوهش خود را تکمیل کرده و آن را غنا ببخشد. روش او در استفاده از منابع کاملاً علمی و استنادات ایشان به مراجع کاملاً آکادمیک بود و باعث غنای مقاله‌های او بود. پژوهش‌های او در این زمینه تا چندین دهه و شاید تا یک قرن چراغ راهنما و حجت سایر پژوهندگان باقی خواهد ماند. برخلاف بعضی‌ها که به دنبال اسم و شهرت هستند سیدهادی در کمال آرامش و با طمأنینه و نجابت فقط به فکر خدمت به این مردم بود. به همین دلیل سخت‌ترین راه را انتخاب کرد و به دور از هیاهو و تبلیغات به پژوهش‌های سترگ خویش می‌پرداخت.
او در استفاده از منابع و مآخذ بسیار امین بود و هیچگاه حق نویسندگان و مؤلفان را ضایع نمی‌کرد، او به رونویسی از کتب دیگران عادت نکرده بود، به همین دلیل پژوهش‌های او بریده‌های کتب دیگران نبود. همچنین برخلاف بعضی‌ها که به سرقت‌های ادبی خو گرفته‌اند و نوشته‌های دیگران را به عنوان نوشته خود قلمداد می‌کنند، او حتی اگر یک جمله از کتابی نقل می‌کرد نام نویسنده و نام کتاب و شماره صفحه و سال چاپ و کتاب را ذکر می‌کرد. همین موارد از احاطه کامل او به شیوه‌های علمی پژوهش و صداقت ایشان حکایت دارد و اتفاقاً باعث اعتلای مرتبه علمی پژوهش‌های او گردیده است.
فروتنی و تواضع سیدهادی به همراه دانش وافر ایشان باعث شده بود تا ما دیرهنگام با نام و آثار او آشنا شویم. تلاش بیست ساله او در تألیف کتاب «الیاقوت الأرزق فی أعلام الحویزه و الدورق» گویای جایگاه رفیع او در عرصه پژوهش و تحقیقات علمی است. شاید نسل ما به ارزش و اعتبار این پژوهش ارزشمند پی نبرده باشد، اما قدر مسلم نسل‌های بعدی و مراجع آکادمیک خواهند فهمید استاد سیدهادی چه خدمت بزرگی به فرهنگ و ادب این خطه کرده است.

حسب اظهارات نامبرده ایشان تابستان گذشته جهت چاپ کتاب «الیاقوت الأرزق» به سوریه سفر کرده و در همان حال در کتابخانه‌های معتبر آن کشور به دنبال نسخ خطی و تألیفات نویسندگان و و ادیبان خوزستان بوده است. انشاءالله آن کتاب تا امروزه چاپ شده باشد. در غیر این صورت بر ما است که این کتاب را به مرحله چاپ و توزیع رسانده و در مرحله بعد آن را از عربی به فارسی ترجمه کنیم. باشد تا بدینوسیله قطره‌ای از حق سیدهادی به خویش را ادا کرده باشیم.
براستی مرگ انسانهای بزرگ جانکاه و توان‌فرساست. هنوز خاطره وفات استاد فیلی امیری آن انسان بزرگ، آن ادیب والامقام، سمبل خصایل اخلاقی و مظهر تواضع و فروتنی را از یاد نبرده‌ایم که این بار خبر ارتحال استاد سیدهادی بالیل موسوی به ما رسید و همه را غرق ماتم کرد. نمی‌دانم مردم ما و به ویژه دوستداران علم و ادب تا چه اندازه به شأن و منزلت سیدهادی پی برده‌اند؟ نمی‌دانم جوانان ما تا چه میزان ارزش کارهای علمی او را شناخته‌اند؟ اما من این را نیک می‌دانم استاد سیدهادی پژوهشگر بزرگی بود که آثار او در حد پژوهشگران بزرگ جهانی بود. مگر نه این است که او از ایران‌شناس بزرگ «و.کسکل» ایراد گرفته بود و اشتباه او را با سند و مدرک نشان داده بود؟ استاد سیدهادی حق بزرگی به گردن همه ما دارد. این را نیک می‌دانم که نخل‌های آبادان به حال او غبطه می‌خورند و در سوگ او اشک می‌ریزند. این را خوب می‌دانم که همه نخل‌های خوزستان در مقابل عظمت و بزرگی او سر تعظیم فرود می‌آورند.