عبدالحسین زرین کوب زمانی دیده به جهان گشود که ناسیونالیسم رمانتیک در کشور ما گفتمان مسلط بود. همچنین این دوران مقارن بود با تبلیغات پان ژرمنی نازی‌ها مبنی بر برتری نژاد آریا، که در ایران نیز طرفدارانی داشت. زرین کوب در چنین فضایی بزرگ شد و پرورش یافت. از این رو هنگامی که نویسندگان مجله مهرگان، از زرین کوب جوان خواستند تا درونمایی از گذشته ادبی ایران ترسیم کند، او به جای ترسیم گذشته‌ی ادبی ایران در پی یافتن مابازای تاریخ برای سخن سر جان ملکم درباره‌ی دو قرن اول هجری بود، لذا مجموعه مقالات خود را نه به روش تحلیل و علمی، بلکه به روش روایی و با جنبه‌ی داستانی و نثری تهییجی و احساسی نوشت.
زرین کوب بهتر از هر کس می‌دانست آنچه نوشته تاریخ نیست، به همین دلیل نام نوشته‌های خود را یادداشت‌ها گذاشت. یادداشت‌هایی که او جرات نمی‌کند آن‌ها را تاریخ بخواند. یادداشت‌هایی که از روزنه‌ی وجدان و عواطف خویش، و از پشت شیشه‌خای تاریک یا رنگارنگ و منابع موجود تصویر کرده است. این بزرگترین اشکال زرین کوب است، تاریخ را نباید از روزنه‌ی وجدان و عواطف دید تاریخ را باید از روزنه‌ی اسناد و منابع و ماخذ معتبر دید. اسناد و منابعی که ممکن است با وجدان و عواطف تاریخ نگار همخوانی نداشته باشند و گاهی در تضاد با آن‌ها باشد